بزرگنمايي:

ایران پرسمان - شرق /متن پیش رو در شرق منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
احمد وخشیته-استاد دانشگاه دوستی ملل روسیه| در نخستین روزهای پیروزی بایدن بر ترامپ در انتخابات 2020 در یادداشتی در یورونیوز نوشتم که چگونه روابط مسکو و واشنگتن از کلیدواژه «رقابت» به «دشمنی» گذار می‌کند؛ اما اکنون به نظر می‌رسد با یک دوربرگردان روبه‌رو هستیم که در صورت پیروزی ترامپ محقق می‌شود. بدون شک اهمیت این موضوع به جنگ اوکراین بازمی‌گردد که احتمالا تغییر در کاخ سفید مترادف می‌شود با آتش‌بس در اوکراین.
البته در‌این‌میان بدیهی است که باید به دو ملاحظه توجه داشت: نخست اینکه با پایان دوران بایدن و به قدرت رسیدن ترامپ اگرچه از یک دوربرگردان در روابط سخن می‌گویم، با‌این‌وجود از مفهوم «دوستی» میان روسیه و آمریکا صحبت نمی‌کنم و مقصودم تنها بازگشت روابط از سطح «دشمنی» به «رقابت» است. در‌عین‌حال باید توجه داشته باشیم همان‌طور که تولستوی در «جنگ و صلح» می‌گوید که برای آب‌شدن یک توده برف، زمان مشخصی لازم است، کاهش این دشمنی نیز نیازمند زمان و اعتمادسازی مبتنی‌بر تضمین‌های امنیتی متقابل است. اما ملاحظه دوم این است که اگرچه می‌توانیم مبتنی‌بر مذاکرات احتمالی پیش‌رو میان کاخ سفید و کرملین پس از پیروزی ترامپ که برایند چهار خط مذاکراتی روسیه‌–‌آمریکا، روسیه‌–‌ناتو، روسیه‌– اتحادیه اروپا و روسیه‌–‌اوکراین باشد؛ اما نهایتا اگرچه ما واژه صلح را برای ترسیم وضعیت استخدام می‌کنیم، اما به باور من صحیح‌تر این است که از مفهوم آتش‌بس بهره ببریم.

همان‌طورکه توافق مینسک در سال 2014 اگرچه به جنگ در منطقه دونباس منجر شد، اما نادیده‌گرفتن توافق در سال 2020 سبب ازسرگیری درگیری‌ها در مقیاسی وسیع‌تر شد. بنابراین با تأملی واقع‌گرایانه به آینده پی ش‌روی جنگ اوکراین پس از صلح احتمالی، با آتش زیر خاکستری روبه‌رو هستیم که همواره مستعد شعله‌ورشدن در بستر نادیده‌ گرفته‌شدن تضمین‌های امنیتی ذیل معماری امنیتی مورد توافق روسیه و ناتو در یوروآتلانتیک است. در‌این‌میان گفت‌وگوهای ویکتور اوربان، رئیس‌جمهور مجارستان که دیدارهای دوجانبه‌ای با رؤسای جمهور روسیه، آمریکا، اوکراین، چین و البته ترامپ داشت، نشان می‌دهد او که از‌جمله رهبران اروپایی نزدیک به پوتین است، نقش میانجی را با هماهنگی روسیه با غرب پیش می‌برد که احتمالا این بسته پیشنهادی با پیروزی ‌ترامپ در مسیر عملیاتی قرار می‌گیرد و اکنون رئیس‌جمهور مجارستان تلاش دارد ماه آینده که کشورش میزبان نشست وزرای خارجه اتحادیه اروپاست، همکاران خود را به صلح با فرمولی مبتنی‌بر واقعیت‌های مورد امکان که مورد تأیید مسکو است، مجاب کند. در سوی دیگر، وضعیت در کی‌یف نیز متفاوت شده است؛ زلنسکی که انتخابات ریاست‌جمهوری را به دلیل شرایط جنگی برگزار نکرد، می‌داند که در صورت پیروزی ترامپ، ناچار است پای میز مذاکره بنشیند و سپس مجبور به برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری می‌شود که مطابق با نظرسنجی‌ها، این موضوع را درک می‌کند که شانس باقی‌ماندنش بر مسند قدرت ضعیف است. ازاین‌رو او تلاش دارد در فرمولی که تضمینی برای ادامه ریاست‌جمهوری‌اش باشد، در زمان بایدن به آتش‌بس با روسیه برسد و شانسی برای پیروزی دموکرات‌ها و شکست ترامپ در انتخابات آمریکا نیز فراهم کند. اگر این گفته نیویورک‌تایمز را که «اوکراین قصد دارد به خصومت‌ها پایان دهد و مذاکرات با روسیه را آغاز کند» در کنار این گفته روزنامه آلمانی بیلد بگذاریم که «ناامیدی در حلقه زلنسکی به دلیل عدم تصمیم‌گیری واضح غرب برای افزایش حمایت‌ها از اوکراین در‌حال‌ افزایش است» متوجه می‌شویم که چرا زلنسکی که با امضای فرمانی مذاکره با روسیه را منع کرده بود، اکنون در جست‌وجوی مذاکره است. بدون شک یکی از درس‌های بزرگی که از بحران اوکراین باید گرفت همین است که بازنده‌ترین سیاست‌مداران افرادی هستند که بازیگر دوقطبی قدرت‌های بزرگ نظیر روسیه و آمریکا می‌شوند و در رؤیای ایدئولوژی‌های غیرواقع‌بینانه در زمان مناسب مذاکره نمی‌کنند و در بن‌بست به یاد دیپلماسی می‌افتند. اکنون فرمول صلح در شرایطی پیش می‌رود که غرب به الحالق دونتسک، لوگانسک، زاپاروژیا و خرسون، همچون کریمه تن می‌دهد؛ اگرچه آن را به طور رسمی شناسایی نمی‌کند. تحریم‌ها علیه روسیه باقی می‌ماند و البته این میراثی از بایدن است که روابط روسیه با اروپا در انجمادی سخت قرار دارد. به یاد داشته باشیم که این هفته ترامپ در گفت‌وگو با بلومبرگ تأکید کرد که رابطه خوبی با پوتین داشته و در دوران او جنگ شروع نشد؛ اما به نظر می‌رسد انتظار مسکو از ترامپ تنها به تحقق صلح در میان منازعه نظامی باز نمی‌گردد و انتظار تخفیف در تحریم‌های علیه روسیه با توقف ماشین جنگ را نیز دارد.