بزرگنمايي:

ایران پرسمان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
با اعلام خروج قریب الوقوع شرکت آفریقایی‌ام تی ان، احتمال فروش سهام شرکت «اسنپ» نیز بالا گرفته است. هر چند این شرکت آفریقایی از مدت‌ها پیش و به دلیل آنچه «افزایش ناامنی اقتصادی و عدم پیش‌بینی‌پذیری اثرات شیوع کرونا» خوانده شده، قصد داشت فعالیت خود در بخش خاورمیانه را کاهش دهد و تمرکز اصلی خود را در آفریقا بگذارد.‌ام تی ان، در کشورهای ایران، سوریه، یمن، افغانستان و سودان فعال بوده و به نظر می‌رسد به دلیل آینده مبهم کشورهای خاورمیانه به خصوص پس از شیوع کرونا، تصمیم به خروج کامل گرفته و در آخرین اقدام نیز حدود 75 درصد از سهمش در سوریه را واگذار کرد. هرچند راب شاتر، رییس مدیر اجرایی MTN «تمرکز بر فعالیت در آفریقا» را دلیل اصلی واگذاری سهم شرکت متبوعش می‌داند. ابهام در خصوص آینده اقتصادی منطقه خارومیانه همچنین احتمال تشدید مشکلات اقتصادی و ناتوانی دولت‌ها در تامین مالی به خصوص پس از شیوع کرونا، از جمله دلایلی است که این شرکت را وادار به خروج کرده است. هر چند این فرآیند قرار است در یک بازه 5 ساله به انجام برسد.
پای اپراتور دوم به ایران باز شد
حدود 15 سال پیش شرکتی آفریقایی با خرید حدود 49 درصد سهم اپراتور دوم کشور، برنده مناقصه‌ای شد که طرف دیگرش ترک سل حضور داشت. بدین‌ترتیب ایرانسل و MTN شریک یکدیگر شدند تا انحصار در بازار اپراتور همراه شکسته شود. این شرکت در زمان حضورش در ایران بیش از 5 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری انجام داده است. در روزهای ابتدایی ورود این اپراتور بزرگ آفریقایی به کشور، رویترز از برنامه‌های 10ساله MTN برای توسعه فعالیت‌هایش در بازار ایران خبر داده بود. به گفته این رسانه برای توسعه زیرساخت‌های شبکه تلفن همراه و امکانات مرتبط با آن از سوی این شرکت در ایران برنامه‌ریزی‌هایی شکل گرفته بود.
خاورمیانه پیچیده است
یک هفته از اعلام گمانه‌زنی‌های MTN برای خروج از ایران نمی‌گذرد که انتشار خبرهایی، گمانه زنی دال بر خروج کامل این شرکت از ساختار اقتصادی ایران و فروش تمام سهم‌هایش در ایرانسل را تقویت کرد. شاتر معتقد است اوضاع در خاورمیانه پیچیده شده و شرکت متبوعش درصدد است از این وضعیت رهایی یابد و تمرکز خود را بر قاره آفریقا و کشورهای این قاره بگذارد. از نظر او مهم‌ترین دلایلی که باعث خروج این شرکت از کشورهای خاورمیانه شد، از دست دادن بخشی از درآمد و سود به دلیل کاهش ارزش ارزهای منطقه‌ای، ژئوپلیتیک بی‌ثبات و مشکلات با کشورهای غربی است. بر اساس صورت‌های مالی تا نیمه سال 2020 این شرکت از فعالیت‌های خود در خاورمیانه تنها 4 درصد درآمد کسب کرده که اگر مالیات، بهره و استهلاک از آن کم شود، درآمد خاورمیانه برای این شرکت بسیار ناچیز خواهد بود. اما خروج MTN از ایران تنها محدود به فروش سهامش در اپراتور دوم کشور نمی‌شود؛ بلکه این شرکت 43درصد از سهام اسنپ را نیز در اختیار دارد و قرار است آن نیز طی فرآیندی به بخش‌های دیگر واگذار شود. سال گذشته ژوبین علاقه‌مند، مدیرعامل وقت اسنپ از ترکیب سهامدارانش گفت؛ حدود 60درصد سهام در اختیار ایرانسل و MTN، حدود 30 درصد سهام نیز در اختیار یک شرکت آلمانی و مابقی نیز به فروشگاه زنجیره‌ای هایپراستار تعلق دارد. باید منتظر ماند که سهم 43درصدی MTN به کدام شخص حقیقی یا حقوقی می‌رسد.با وجود اینکه MTN فرآیند خروجش از خاورمیانه را 5 ساله می‌داند، باید منتظر فروش زودتر سهم این شرکت در تمام شرکت‌هایش بود.
شرایط برای اسنپ پیچیده‌تر می‌شود؟
در شرایطی که ضریب نفوذ گوشی‌های تلفن همراه هر روز بیشتر می‌شود، استفاده از نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌های موبایلی نیز بیش از پیش شده است. در بین تمام استارت آپ‌هایی که بنا به شرایط شکل گرفتند، تاکسی‌های اینترنتی زودتر از سایر استارت‌آپ‌ها راه خود را به گوشی‌های افراد باز کردند؛ اسنپ اولین تاکسی اینترنتی بود که مورد توجه مردم قرار گرفت و تا پیش از «ران شدن» سایر نمونه‌های تاکسی اینترنتی، تنها استارت آپی بود که برای حمل و نقل درون شهری مورد استفاده قرار می‌گرفت و حتی کاسبی آژانس‌های مسافری را هم تحت تاثیر قرار داده بود.اقبال به تاکسی اینترنتی باعث جذب سهامدار خارجی شد.MTN که در آن زمان 49 درصد از سهام ایرانسل را در اختیار داشت دست روی «اسنپ» گذاشت و 43 درصد از سهام این استارت آپ نوپا را نیز از آن خود کرد. بر اساس گفته‌های مدیرعامل وقت اسنپ وظیفه تصمیم‌گیری‌های نهایی در مجموعه اسنپ بر عهده ایرانسل و MTN است و سایر سرمایه‌گذاران تنها «عضوی از هیات‌مدیره» هستند. MTN در فروش سهام خود در همه شرکت‌های ایرانی مصمم است. اما آینده اسنپ پس از خروج مهم‌ترین سهامدارش چه می‌شود؟ برای پاسخ به این پرسش باید ترکیب سهامداران عمده پس از MTN را بررسی کرد. شرکت آلمانی «راکت اینترنت» با مدیریت دو فرد عربستانی و ایرانسل در رده اول و دوم قرار دارند و پس از آن نیز فروشگاه زنجیره‌ای هایپر استار با مدیریت ماجد الفطیم قرار گرفته است. بدون در نظر گرفتن نقش MTN در اسنپ، حدود 40 درصد از سهم این شرکت در دست افراد غیر ایرانی و آن 17 درصد سهم ایرانسل نیز در دل خود، نشان‌دهنده سهم MTNو بنیاد مستضعفان به صورت همزمان است .
ترکیب سهامداران ایرانیزه می‌شود؟
دلایل خروج MTN از ایران، کاهش ارزش پول ملی، بی‌ثباتی اقتصادی و پیش‌بینی‌ناپذیری اقتصاد در خلال شیوع کرونا بود. با توجه به اینکه هر سرمایه‌گذار خارجی در این شرایط ترجیح می‌دهد سرمایه‌های خود را از کشور سرمایه‌پذیر خارج کند، به نظر می‌رسد با خروج MTN سایر اعضای خارجی هیات‌مدیره نیز از ترکیب سهامداران این شرکت خارج شوند. در این صورت نمی‌توان امید داشت که عمده سهام این شرکت به افراد حقیقی یا حقوقی داخلی برسد. چرا که بر اساس برخی تخمین‌ها، این برند در پایان سال 96 بین 1.4 تا 1.7 میلیارد دلار ارزش‌گذاری شده و با توجه به روند صعودی نرخ ارز انتظار بر افزایش این رقم است که به نظر نمی‌رسد در شرایط فعلی از عهده شرکت‌های داخلی سهامدار این استارت آپ برآید. باید منتظر ماند که خروج MTN چقدر می‌تواند بر ترکیب سهامداران تاثیر بگذارد و آیا افرادی که پیش‌تر «تاثیر چندانی بر تصمیم‌گیری‌های این استارت آپ نداشتند» به سهامداران عمده تبدیل می‌شوند؟