چاپ

ایران پرسمان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
یک عکس از دو کتاب ریاضی کنار هم منتشر شد؛ کتاب سال گذشته با تصویر سه پسر بچه و دو دختر بچه در حال بازی با نقاله و گونیا زیر درخت اعداد، کتاب امسال با سه پسربچه و نقاله و درخت اعداد، بدون حضور دختر بچه‌های کارتونی. همین یک عکس مادر و پدرهایی را به شک انداخت که سراغ کتاب‌های درسی امسال بچه‌ها بروند، عده‌ای شروع کردند به تایید حذف عکس دختران و بعد همین‌ها ناگهان تبدیل شد به موجی که در دو روز گذشته شبکه‌های اجتماعی را پیمود و سر از گفت‌وگوهایی در خانه‌ها و میان والدین و فرزندان درآورد و تبدیل به تیتر خبرها شد و آموزش و پرورش و بعد وزیر و بعد چهره‌های سیاسی دیگر را مجبور به واکنش کرد. واکنش آموزش و پرورش در این میان خودش تبدیل به واسطه‌ای شد برای انتقادات بیشتر و طنزهای تلخ بسیار، چراکه دلیل حذف دختران روی جلد، «خلوت کردن» تصویر عنوان شده بود.
«این طرح رو فکر کنم سال نود و دو برای کتاب ریاضی سوم دبستان کشیده بودم... برام باور نکردنیه که آنقدر راحت دست تو طرح ببرن و دخترا رو حذف کنن. اتود هم کلی ممیزی خود و اجازه ندادن یکی از دخترها بالای درخت باشه. حتی جایی گفتن انگار پسره میره سمت دختر که بغلش کنه پس طرح رو اصلاح کنید.» این واکنش نسیم بهاری، طراح جلد کتاب جنجالی بود که در صفحه اینستاگرام خود از خوانندگانش خواسته بود طرح جلد کتاب تازه را اگر دم دست دارند، چک کنند چون او اصلا در جریان چنین تغییری گذاشته نشده.
«در ارتباط با تصویر روی جلد کتاب ریاضی سال سوم ابتدایی و ویرایشی که در این تصویر انجام شده است، از آنجا که تصویر قبلی بسیار شلوغ بود و تعداد مفاهیم ریاضی مطرح شده در آن تصویر بسیار زیاد بود، پیشنهاد دوستانی که از منظرهای هنری، زیبا‌شناسی و روانشناسی بخش‌های مختلف کتاب را بررسی می‌کنند بر این بوده است که تصویر خلوت‌تر شود. از آنجا که تصویر دو دانش‌آموز دختر که برخی شکل‌های هندسی در دستان آنهاست حذف شده است؛ برداشت‌هایی از قبیل حذف دستوری تصاویر دختران نتیجه‌گیری شده است. با بررسی صفحات دیگر کتاب و نیز جلد سایر کتاب‌های ریاضی مشاهده می‌شود که تصاویر متعددی از دختران دانش‌آموز در کتاب‌های ریاضی استفاده شده است و لذا موضوع حذف دستوری تصاویر دختران نمی‌تواند مدنظر باشد. لازم به ذکر است که بر اساس اندیشه اسلامی و مواضع حضرت امام راحل و رهبر حکیم و فرزانه انقلاب اسلامی ایران هر دو جنس مرد و زن مورد احترام و تکریم طراحان و برنامه‌ریزان درسی است و هیچ گونه نگاه افراطی یا تفریطی در این خصوص مورد پذیرش نیست.»
این توضیحی بود که روز پنجشنبه و پس از هیاهوی نقد و تاختن به سیاست‌های به قول منتقدان «حذفی» آموزش و پرورش از سوی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش منتشر شد. بعد نوبت به محسن حاجی‌میرزایی، وزیر آموزش و پرورش رسید که در توییتر خود قول بررسی بدهد: «تغییرات در کتاب‌های درسی همه ساله براساس ارزیابی ‌و ‌از سوی مولفان انجام می‌شود. به رییس سازمان پژوهش و ‌برنامه‌ریزی آموزشی ماموریت دادم تغییرات در شکل ‌و محتوای کتاب‌های‌ درسی را با ‌حساسیت کامل رصد، اصلاح و گزارش کند. به ‌دغدغه‌های ‌مردم اهمیت می‌دهم‌ دختران میهن شایسته احترامند.»
خشم از کجا می‌آید؟
خبرهایی که در شبکه‌های اجتماعی ناگهان داغ می‌شوند، طیف وسیعی از احساسات و واکنش‌های شدید را با خود به همراه می‌آورند اما تجربه نشان داده است که بخش بزرگی از این احساسات برخاسته از مسائل بسیار پیشین و موضوعات حل ‌نشده در ذهن مخاطبان است. پس از انتشار تصویر جلد کتاب ریاضی سوم دبستان، برخی والدین هم سراغ کتاب‌های درسی دیگر رفتند تا ببینند واقعا چه خبر است. در میان عکس کتاب‌های دینی و علوم با عکس دختران روی جلد و یک کتاب فارسی با حضور دختران و پسران هم منتشر شد اما نتوانستند با ماجرای حذف از جلد کتاب ریاضی سوم برابری کنند. کاربران خشمگین با همین یک خبر خاطرات بسیارشان از تبعیض جنسیتی در سیستم آموزشی کشور را زنده کرده بودند و بعد حتی به یاد رومینا و قتلش توسط پدر افتادند. طراحان و کاریکاتوریست‌ها دست به کار شدند و با مضمون حذف زنان طرح زدند اما یک طرح و چهره بود که در میان کاربران و طراحان مختلف مدام تکرار شد: نام و چهره مریم میرزاخانی. بسیاری از کاربرانی که میان حذف دختران به صورت ویژه از روی جلد کتاب ریاضی به خشم آمده بودند، نام و چهره مریم میرزاخانی را مدام به میان کشیدند تا اگر احیانا آموزش و پرورش به این نتیجه رسیده است که جای دختران بر جلد کتاب ریاضی نیست، یادآوری کنند که از قضا سرشناس‌ترین چهره ایرانی در دنیای معاصر علم ریاضی یک زن بوده است. در این میان حتی چند طرح از جلد یک کتاب ریاضی فرضی با عکس مریم میرزاخانی روی آن هم منتشر شد. با این حال بودند کسانی که یادآور می‌شدند اگر بحث تبعیض جنسیتی و نادیده گرفتن دختران در میان باشد نباید فراموش کرد که برای اثبات حق بر حضور در جامعه و پیشرفت تحصیلی و گرایش به سمت هر رشته‌ای، لازم نیست که همه نابغه باشند و روی استثناها تاکید کنیم. پس از ماجراهای کتاب ریاضی، پدر و مادرهایی سراغ کتاب‌های درسی رفتند، از جدا بودن عکس‌های دختران و پسران از هم عکس و فیلم گرفتند و منتشر کردند. حساسیتی که از سوی جامعه روی کتاب‌های درسی ایجاد شده است البته تنها ماجرای امروز و دیروز نیست. حالا چند سالی هست که هر از گاهی بلوایی بر سر این کتاب‌ها برپا می‌شود؛ آخرین مورد آن برمی‌گشت به آبان سال گذشته که فهرستی از درس‌های حذف شده از کتاب‌های ادبیات مقاطع مختلف منتشر شد از شعر «در این سرای بی‌کسی» هوشنگ ابتهاج گرفته تا داستان موسی و شبان و رباعیات خیام و داستان حسنک وزیر از تاریخ بیهقی. همان موقع هم وزیر آموزش و پرورش قول پیگیری داد و بعد اعلام شد که این تغییرات از پنج سال قبل به وجود آمده‌اند و بعد پای توضیحات آموزش و پرورش در مورد کمبود جا در کتاب‌های فارسی و ادبیات به میان آمد و به نوعی همان «خلوت کردن» مطرح شد.
یکی از پدرها در توییتر نوشته بود: «امروز پسرم که ماجرای کتاب ریاضی کلاس سوم را شنیده بود، کتاب‌های پارسالش را آورد و نشانم داد و گفت: «ببین همه‌اش دخترونه بوده پس کی از ما دفاع می‌کنه؟» مادر دیگری عکس کتاب ریاضی را گذاشته بود که همراه پسرش عکس دختران را به روی جلد اضافه کرده بودند. پدر و مادرها و بچه‌ها در مورد موضوع تفکیک دختران و پسران، تبعیض جنسیتی و درست بودن و نبودن هیاهویی که بر پا شد در خانه‌ها حرف زده بودند. جدا از توضیحاتی که آموزش و پرورش می‌دهد و اغلب مخاطبان را راضی نمی‌کند، حساسیتی در مورد سیستم آموزش و پرورش و کتاب‌های درسی‌اش ایجاد شده که دیگر نمی‌توان آن را نادیده گرفت.
سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، ناشر کتاب‌های درسی در یک نگاه
به منظور تحقیق و بررسی در مسائل کیفی آموزش و پرورش، ارزشیابی مستمر و تنظیم برنامه‌های تحصیلی، تالیف و تدوین کتب درسی و آماده‌سازی مدارس و موسسات آموزشی تابع وزارت آموزش و پرورش برای کاربرد وسایل و روش‌های نو در جهت اعتلای کیفیت آموزش و پرورش، سازمانی به نام «سازمان پژوهش و نوسازی آموزشی» تشکیل شده است که پژوهش در محتوای برنامه‌های آموزش و پرورش، مطالعه و تنظیم روش‌های ساده در زمینه امتحانات و ارزشیابی تحصیلی، تالیف، تدوین، انتشار کتب و نشریات آموزشی و کمک‌آموزشی برای معلمان و مربیان، تعیین و تهیه مواد و وسایل آموزشی و فهرست استاندارد تجهیزات و وسایل آموزشی، انجام تحقیقات بنیادی در زمینه بهبود کیفی و کمی آموزش وپرورش، تربیت کارشناسان مورد نیاز وزارت آموزش وپرورش و مواردی از این دست از وظایف این سازمان که یکی از سازمان‌های زیرمجموعه آموزش و پرورش است یکی از معاونان وزارت آموزش و پرورش به انتخاب وزیر سمت ریاست سازمان را عهده‌دار است که در حال حاضر حسن ملکی رییس این سازمان است و در طول سالیان گذشته افرادی همچون حجت‌الاسلام محی‌الدین بهرام محمدیان و حجت‌الاسلام علی ذوعلم ریاست آن را برعهده داشتند که محمدیان از سال 84 تا 96 به مدت 12 سال بر کرسی ریاست این سازمان تکیه زده بود.