ایران پرسمان - وطن امروز /متن پیش رو در وطن امروز منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
امیر عباس نوری| رهبر انقلاب چهارشنبه هفته گذشته در دیدار دانشجویان، درباره تهدید ایران به حمله نظامی تصریح کردند: «ایران به دنبال جنگ نیست اما اگر آمریکایی‌ها و عوامل‌شان دست به اقدام غلطی بزنند، اقدام متقابل از طرف ایران قاطع و حتمی است و آن که بیشتر ضرر می‌کند، آمریکاست». تاکید رهبر انقلاب بر اینکه در صورت وقوع جنگ، آمریکایی‌ها بیشتر از سایرین ضرر خواهند کرد، نکته بسیار مهمی است. در واقع رهبر انقلاب به مقامات آمریکا گوشزد کرده‌اند حمله رژیم صهیونیستی به ایران، در تهران به عنوان حمله آمریکا به ایران تلقی خواهد شد و اینطور نیست که واکنش ایران به این حمله، محدود به هدف قرار دادن منافع رژیم صهیونیستی باشد. ترامپ اخیرا تجهیزاتی در اختیار رژیم صهیونیستی قرار داده که برخی کارشناسان معتقدند این تجهیزات، ابزار نظامی مورد نیاز صهیونیست‌ها برای حمله به ایران است؛ مانند بمب‌های چند تنی موسوم به سنگرشکن. از سوی دیگر، ترامپ چندین‌بار از حمله رژیم صهیونیستی به ایران حمایت کرده و این حمله را بخشی از سیاست آمریکا علیه ایران دانسته است. آمریکا در جنگ 16 ماهه اخیر رژیم صهیونیستی با جبهه مقاومت، با وجود اینکه تمام‌قد به نفع اسرائیل در میدان حاضر بود اما سعی می‌کرد نقش طرف سوم را ایفا کند و به همین واسطه، اقدامات دیپلماتیک را به سود رژیم صهیونیستی پیگیری می‌کرد اما در صورت حمله رژیم صهیونیستی به ایران، به واسطه مواضع ترامپ در حمایت از این حمله، آمریکا خود یک طرف این جنگ خواهد بود. بنابراین در هر نوع حمله رژیم تل‌آویو به ایران، فارغ از نوع مشارکت آمریکا در این حمله، ایران حق خواهد داشت این جنگ را به عنوان جنگ آمریکا علیه خود قلمداد کرده و منافع آمریکا را مورد هدف قرار دهد. اما چرا در صورت حمله به ایران، آمریکا بیشتر از سایرین متضرر خواهد شد؟
بازار
![]()
1- مراکز نظامی آمریکا در منطقه و اطراف ایران پراکنده شده است. در واکنش ایران به حمله اسرائیل، حتما این مراکز نظامی آمریکا جزو اهداف ایران خواهد بود.
2- منافع اقتصادی آمریکا در منطقه مثل کشتی‌های تجاری آمریکایی در خلیج‌فارس و دریای عمان و اقیانوس هند جزو اهداف مشروع ایران است.
3- حمله اسرائیل به ایران، یعنی شروع یک جنگ گسترده که تمام منطقه غرب آسیا را درگیر خواهد کرد. پیش‌بینی می‌شود همه ارکان مقاومت وارد این جنگ می‌شوند، یعنی جبهه مقابل آمریکا و رژیم صهیونیستی، شامل ایران، عراق، یمن، لبنان و سراسر سرزمین‌های اشغالی خواهد بود. در این شرایط همه مناسبات و تحولات و برنامه‌های سیاسی در غرب آسیا تابع این جنگ خواهد شد، لذا همه برنامه‌های ترامپ برای غرب آسیا بویژه سیاست عادی‌سازی روابط برخی کشورهای منطقه با رژیم صهیونیستی یا همان پیمان آبراهام به محاق خواهد رفت و این نخستین شکست بزرگ ترامپ در حوزه سیاست خارجی خواهد بود.
4- ترامپ پرونده‌های چالشی زیادی در سیاست خارجی ایجاد کرده است. از غرب آسیا و پرونده ایران گرفته تا چالش با اروپا بر سر جنگ اوکراین و بحث تعرفه‌ها، تا چالش با همسایگان مثل کانادا، مکزیک و پاناما و از همه مهم‌تر درگیری و مقابله با افزایش قدرت اقتصادی و نظامی چین. درگیر شدن آمریکا در جنگ با ایران و وارد شدن ضربات به منافع این کشور، حتما روی سایر پرونده‌ها و چالش‌های آمریکا با بقیه نقاط دنیا اثر خواهد گذاشت. اولین تاثیر، روی جنگ اوکراین خواهد بود. حتما اروپا از درگیر شدن آمریکا در جنگ غرب آسیا استقبال می‌کند و به واسطه همین ماجرا، اتحادیه اروپایی بی‌اعتنا به برنامه ترامپ برای متوقف کردن جنگ اوکراین، سیاست حمایت از زلنسکی و تقویت مالی و نظامی اوکراین را جلو خواهد برد. این یک شکست بزرگ دیگر در سیاست خارجی ترامپ خواهد بود، چرا که اروپا یعنی مهم‌ترین شریک و موتلف آمریکا، در میانه جنگ آمریکا با ایران، سیاست ترامپ درباره جنگ اوکراین را با شکست مواجه می‌کند. ضمن اینکه با درگیر شدن آمریکا در جنگ بزرگ غرب آسیا، اروپا می‌تواند در حوزه جنگ تعرفه‌ای هم به آمریکا فشار بیاورد. در سایر پرونده‌ها مانند چالش با همسایگان هم ترامپ با مشکلات بزرگی مواجه خواهد شد، بویژه اینکه همسایه‌ها از فرصت درگیر شدن آمریکا در این جنگ استفاده می‌کنند و سیاست‌های تدافعی در مقابل زیاده‌خواهی‌های ترامپ را جلو می‌برند. بعد از جنگ اوکراین، مهم‌ترین آسیبی که ترامپ از جنگ با ایران متحمل خواهد شد، استراتژی مواجهه با چین است. قطعا چین از فرصت درگیر شدن آمریکا در جنگ بزرگ در غرب آسیا استفاده می‌کند و مناسبات اقتصادی‌اش با ایران، روسیه، اروپا و سایر کشورها را گسترده‌تر می‌کند. در کنار این موارد، آغاز جنگ علیه ایران، روند حرکت کشورها برای ایجاد استقلال امنیتی از آمریکا را تسریع خواهد کرد و همین موضوع باعث می‌شود تضعیف نظم آمریکایی و ایجاد نظام چندقطبی در دنیا تسریع شود. بسیاری از کشورها به واسطه سیاست‌های چند سال اخیر آمریکا، مثل استفاده از اهرم فشار دلار و همین‌طور سیاست‌های دیوانه‌وار ترامپ علیه دنیا، مترصد فرصتی هستند تا از هر نوع چالشی که آمریکا با آن مواجه شده (مثل جنگ با ایران) نهایت استفاده را ببرند و با ایجاد و حضور در پیمان‌های امنیتی و پولی و مالی، حرکت به سمت استقلال از آمریکا را شتاب ببخشند. بنابراین در حوزه مسائل کلان بین‌المللی هم آمریکا از باز کردن جبهه نظامی علیه ایران آسیب خواهد دید.
5- یکی از مواضع ادعایی ترامپ در حوزه داخلی، مخالفت با هر نوع جنگ و سیاست پایان تنش در دنیاست. این قبیل مواضع تاثیر زیادی در رای آوردن ترامپ در انتخابات آمریکا داشته است، لذا موافقت ترامپ با حمله رژیم صهیونیستی با ایران و مشارکت در این جنگ، باعث می‌شود ژست ترامپ مبنی بر مخالفت با جنگ و پیگیری صلح در دنیا زیر سوال برود.
6 - حمله رژیم صهیونیستی به ایران بویژه هدف قرار دادن تاسیسات هسته‌ای ایران باعث می‌شود حرکت ایران به سمت تجدیدنظر در دکترین هسته‌ای موجه جلوه داده شود.
قطعا هم در داخل ایران این مطالبه ایجاد می‌شود و هم افکار عمومی کشورهای منطقه با این سیاست ایران همراهی خواهند کرد و آن را قابل قبول می‌دانند. ضمن اینکه این حمله تاثیر زیادی بر مواضع روسیه و چین خواهد گذاشت. قاعدتا حمله 2 دولت هسته‌ای به یک کشور غیر هسته‌ای، باعث می‌شود تجدیدنظر ایران در دکترین هسته‌ای، در چشم سایر کشورها و افکار عمومی دنیا موجه جلوه داده شود. از همین رو بسیاری از تحلیلگران مطرح دنیا این احتمال را بسیار جدی می‌دانند که حمله آمریکا و رژیم صهیونیستی به تاسیسات هسته‌ای ایران باعث می‌شود ایران در دکترین هسته‌ای خود تجدیدنظر کند. وضعیت توانمندی هسته‌ای ایران هم به گونه‌ای است که بمباران مراکز هسته‌ای، مانع حرکت ایران به سمت تجدیدنظر در دکترین هسته‌ای نخواهد شد. بنابراین در صورت حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران و اقدام ایران در تغییر دکترین هسته‌ای، یک ضربه هولناک به اعتبار سیاست‌های آمریکا بویژه در حوزه مسائل بین‌المللی وارد خواهد آمد. این موضوع نشان می‌دهد آمریکایی‌ها در مدیریت پرونده هسته‌ای ایران ناکام ماندند و اصطلاحا کار از دست آمریکایی‌ها خارج خواهد شد.
برنامه هسته‌ای ایران از زمان جورج بوش پسر تبدیل به یکی از پرونده‌های سیاست خارجی آمریکا شد. 4 رئیس‌جمهور در آمریکا روی این پرونده کار کردند و ترامپ آن کسی خواهد شد که در دوره ریاست‌جمهوری او، ایران به سلاح هسته‌ای دست یافت. این بزرگ‌ترین نماد ناکارآمدی ترامپ خواهد شد و این ننگ در تاریخ بر پیشانی ترامپ خواهد ماند. رفتار و سیاست‌های داخلی و خارجی ترامپ باعث شده افراد و مقامات زیادی هم در داخل آمریکا و هم خارج آمریکا مترصد فرصت برای به زیر کشیدن او باشند. چه بسا همین موضوع، تبدیل به فرصتی برای برخورد با ترامپ شده و شاید او حتی نتواند دوره 4 ساله ریاست‌جمهوری‌اش را به پایان برساند.
دیوانه است اما...
مواردی که اشاره شد، بخش‌هایی از هزینه‌هایی است که آمریکا در صورت حمله نظامی به ایران متحمل خواهد شد.
اکنون سوال جدی این است: چرا ترامپ می‌خواهد چنین هزینه‌ای را متحمل شود؟ به خاطر چه هدفی او با حمله نظامی به تاسیسات هسته‌ای و دفاعی ایران موافقت خواهد کرد؟
اگر هدف او، از بین بردن توانمندی هسته‌ای ایران است، خب! همه می‌دانند این هدف نه‌تنها محقق نخواهد شد، بلکه برعکس، برنامه هسته‌ای ایران را وارد فاز پرهزینه‌تری برای آمریکا خواهد کرد. ترامپ مدعی است با حمله به ایران مانع دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای خواهد شد، این در حالی است که ایران نه در سیاست‌های اعلامی و نه در سیاست‌های اعمالی خود، به سمت ساخت سلاح هسته‌ای حرکت نکرده است اما در صورت حمله نظامی به تاسیسات هسته‌ای ایران، احتمال دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای به مراتب بیشتر از الان خواهد بود. بنابراین کاملا واضح است که حمله نظامی به تاسیسات هسته‌ای ایران، مشکلات آمریکا را بیشتر خواهد کرد. یکی از مهم‌ترین دلایل مخالفت اسلاف ترامپ با حمله نظامی به تاسیسات هسته‌ای ایران نیز دقیقا همین بوده است.
هدف ترامپ چیست؟
شاید این تصور در بین بخشی از تحلیلگران و ناظران مسائل ایران به وجود آمده باشد که ترامپ تحت تاثیر القائات نتانیاهو به این باور رسیده که می‌تواند روی حمله نظامی به ایران به عنوان عامل موثر در ایجاد ناآرامی‌های اجتماعی حساب باز کند. در بحبوحه جنگ اخیر در منطقه و پس از حمله نظامی رژیم صهیونیستی به ایران، نتانیاهو در یک فایل تصویری به این موضوع اشاره کرده بود و با نام بردن از شعار شورش 1401 یعنی «زن، زندگی، آزادی» رسما ایران را به ایجاد ناآرامی‌های اجتماعی تهدید کرده بود. با این حال دست‌کم بر اساس شواهد و گزاره‌های مشهود نمی‌توان با قطعیت گفت ترامپ چنین ایده‌ای داشته باشد. برعکس، مواضع ترامپ در این‌باره نشان داده او چندان به این ایده اعتقاد ندارد. او در چند نوبت اذعان کرده برای مقابله با ایران به چنین ایده‌هایی اعتقاد ندارد. حتی صراحتا اعلام کرد آمریکا توان براندازی نظام جمهوری اسلامی را ندارد. از سوی دیگر منحل کردن سازمان USAID که مجرای شارژ مالی اپوزیسیون برانداز خارج از کشور بود، نشان می‌دهد دولت ترامپ در ظاهر مطلقا به چنین ابزارهایی برای دخالت در کشورهای هدف اعتقادی ندارد.
بنابراین احتمال اینکه ترامپ به حمله نظامی به ایران به عنوان یک تست برای تخمین واکنش مردم ایران نگاه می‌کند، بسیار پایین است، بویژه اینکه هزینه‌های این تست برای آمریکا بسیار زیاد است. از سوی دیگر، کارشناسان و تحلیلگران بسیاری در ایران و دنیا معتقدند هر نوع حمله به ایران می‌تواند در ایجاد انسجام اجتماعی در جامعه ایرانی بسیار موثر واقع شود. بنابراین برخی معتقدند حمله نظامی به ایران، نه‌تنها نمی‌تواند ایده ایجاد نارضایتی و ناآرامی‌های اجتماعی را پیش ببرد، بلکه می‌تواند تا حد زیادی تبدیل به عکس شده و یک موج همبستگی ملی را در برابر دشمن خارجی ایجاد کند. به همین دلیل، به نظر نمی‌رسد ترامپ از حمله نظامی به ایران چنین برنامه‌هایی را در سر داشته باشد. در این میان، یک احتمال دیگر نیز وجود دارد؛ برخی تحلیلگران معتقدند ترامپ ممکن است بر اثر القائات نتانیاهو، تصور می‌کند ایران واکنش قاطعی به هر نوع حمله نظامی به تاسیسات هسته‌ای و دفاعی خود نشان نمی‌دهد. این همان چیزی است که رهبر انقلاب پس از حمله رژیم صهیونیستی، تحت عنوان ضرورت تغییر محاسبات دشمن درباره واکنش ایران، به آن اشاره کردند. بنابراین در صورت موافقت ترامپ با حمله رژیم صهیونیستی به ایران، این تنها استدلالی می‌تواند باشد که ترامپ بر اساس آن با حمله موافقت کند. تجربه ترور شهید سپهبد حاج‌قاسم سلیمانی نیز شاید در ایجاد این برآورد ترامپ موثر باشد. با این حال، این یک ریسک بسیار بزرگ برای دولت ترامپ خواهد بود. در واقع این برآورد، صرفا یک تحلیل است و می‌تواند به عکس خود تبدیل شود. شاید در واشنگتن درباره این موضوع زیاد صحبت شده باشد که اگر این برآورد اشتباه از آب در بیاید، آن وقت دولت آمریکا و ترامپ در مقابل هزینه‌های هنگفت حمله به ایران، چه باید کنند؟
در اینجا باید به یک نکته کلیدی هم اشاره کرد؛ ترامپ نشان داده است نسبت به نتانیاهو بدبین است. دونالد ترامپ اخیرا در پلتفرم رسانه اجتماعی خود (Truth Social) ویدئویی از جفری دیوید ساکس، استاد دانشگاه کلمبیا را به اشتراک گذاشت که در آن می‌گوید نتانیاهو فهمیده تنها راه نابودی حماس و حزب‌الله لبنان، از بین بردن حامیان‌شان یعنی عراق، سوریه و ایران است و به همین دلیل تلاش کرده آمریکا را متقاعد کند به این کشورها حمله کند. البته در این کلیپ عبارات زشت و توهین‌آمیزی خطاب به نتانیاهو به کار برده می‌شود؛ موضوعی که باعث خشم نتانیاهو شد. نتانیاهو حتی گفت ترامپ باید به خاطر این ویدئو از او عذرخواهی کند؛ خواسته‌ای که محقق نشد. اگر چه عده‌ای معتقدند این ویدئو برای فشار به نتانیاهو برای پذیرش آتش‌بس با حماس در حساب ترامپ بارگذاری شد اما این اقدام ترامپ نشان داد او یک نوع بدبینی نسبت به نتانیاهو دارد و همین بدبینی شاید در انتخاب تصمیم نهایی درباره حمله رژیم صهیونیستی به ایران موثر باشد. در کنار این موضوع، یعنی هدف‌گذاری و برآورد ترامپ از حمله نظامی به ایران یک نکته حاشیه‌ای نیز قابل تامل است و آن اینکه آیا ترامپ در تهدید حمله نظامی به ایران جدی است؟ تئوری مرد دیوانه نیکسون، در همان دور نخست ریاست‌جمهوری ترامپ خرج و دست او برای همه روشن شد. به همین دلیل است که این بار در دور دوم ریاست‌جمهوری ترامپ، کمتر کسی تهدیدات آتشین او را جدی می‌گیرد. ماجرای عقب‌نشینی مفتضحانه ترامپ از تهدید حماس و اینکه در صورت عدم آزادسازی همه اسرای صهیونیستی تا شنبه 15 فوریه، دروازه‌های جهنم به روی غزه باز خواهد شد، یا همین تهدید اخیر علیه کانادا بر سر قطع برق که در کمتر از 24 ساعت از آن عقب‌نشینی کرد، نشان می‌دهد تهدیدات ترامپ فاقد اعتبار لازم برای جدی گرفته شدن است. بر همین اساس، عده‌ای معتقدند شاید تهدید ایران به حمله نظامی نیز از جنس همین تهدیدات توخالی باشد.
فرقی نمی‌کند
اینکه ترامپ در نهایت به نتانیاهو برای حمله نظامی به ایران چراغ سبز نشان می‌دهد یا اینکه تهدیدات او صرفا یک بلوف شبیه سایر بلوف‌های او باشد، یا اینکه موافقت او با حمله نظامی رژیم صهیونیستی بر اساس چه برآوردی باشد، در اصل ماجرا یعنی موضع ایران تغییری حاصل نمی‌کند. ایران در عالی‌ترین سطح اعلام کرده است نسبت به مذاکره با آمریکا مطلقا خوش‌بین نیست و معتقد است مذاکره با ترامپ گرهی از مشکلات اقتصادی کشور باز نخواهد کرد. از سوی دیگر موضع ایران درباره هر نوع حمله نظامی هم مشخص و روشن است. ایران خواهان جنگ نیست و از جنگ نیز استقبال نمی‌کند اما در صورت حمله نظامی به ایران در هر سطحی، این آمریکایی‌ها هستند که بیشتر از سایر طرفین، از این حمله متضرر خواهند شد.