چاپ

ایران پرسمان - هم میهن / «رانت ویرانگر» عنوان یادداشت روز در روزنامه هم میهن است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
برخی گمان می‌کنند که توزیع رانت فقط یک تبعیض ساده است. یا به عبارتی دیگر، تصور می‌شود که رانت فقط پولی و مالی و امتیازی است که به کسی داده می‌شود و به دیگری داده نمی‌شود. درحالی‌که واقعیت رانت بسیار فراتر از یک تبعیض ساده است.
توزیع رانت اثرات بسیار ویرانگرتری از یک تبعیض دارد. در واقع، نقش اصلی آن در تخریب نهادهای تولیدی و منحرف کردن بازار از رقابت سازنده و نیز ویران کردن اخلاق کار است. برای نمونه، بخشی از مشکلات خودروسازی و کارخانجات پتروشیمی و سیمان و فولاد ایران ناشی از رانتی است که از انرژی ارزان می‌گیرند و هم سود به‌ناحق و غیرمنصفانه‌ای نصیب آنان می‌شود و هم به‌جای رقابت و افزایش کارآیی و بهره‌وری، کالای کم‌کیفیت و گران‌تری را تولید می‌کنند.

بدتر از همه اینکه به دریافت این رانت عادت می‌کنند و در واقع معتاد می‌شوند و هنگامی که رانت را قطع کنید، کل تولید آنان غیراقتصادی می‌شود و باید تعطیل کنند. ارزان‌فروشی از هر نوعش چه قیمت کالا و چه حقوق و دستمزد نیروی انسانی موجب اضمحلال تولید می‌شود و به زیان مردم است.
یکی از دلایل مهم فشل بودن صنعت گاز و قطعی امروز آن، همین عامل است. ارزان‌فروشی موجب می‌شود که اصلاح تولید برای جلوگیری از بسیاری اتلاف‌های گاز مقرون‌به‌صرفه نباشد و به همین دلیل، شدت مصرف انرژی در ایران چندبرابر جهان است.
یکی از بدترین نمونه‌های توزیع رانت در ایران پرداخت آن به رسانه‌ها است. بخشی کوچکی از این رانت از طریق توزیع کاغذ ارزان و پرداخت یارانه به مطبوعات است. بخش‌های مهمتر آن استفاده برخی از رسانه‌ها از امتیازات و بودجه‌های دولتی است. گزارش امروز صفحات اقتصادی «هم‌میهن» به وضعیت توزیع رانت یا یارانه‌های مطبوعاتی پرداخته است.
رانتی که موجب می‌شود استقلال رسانه‌ای تضعیف شود چون دولت توزیع‌کننده رانت به رسانه‌های منتقد کاغذ و رانت کمتری اختصاص می‌دهد. بسیاری از افراد امتیاز نشریه‌ای را گرفته و آن را اجاره می‌دهند یا نشریه صوری درمی‌آورند و رانت می‌گیرند و بعد هم همین افراد برای مدیران‌مسئول نماینده انتخاب می‌کنند.
این رسانه‌ها روزنامه‌نگاران بی‌تجربه را با حقوق اندک به کار می‌گیرند. خلاصه‌ اینکه یک رسانه بی‌کیفیت و بی‌خاصیت بیرون می‌دهند که خودشان هم مصرف‌کننده آن نیستند. یا نشریات نزدیک به سیاست‌های رسمی بیش از حق خود رانت می‌گیرند و این‌چنین می‌شود که نهاد رسانه که باید ناظر سیاست‌های رسمی و آگاهی‌بخش باشد، تبدیل به نهادی در توجیه تخلفات و لاپوشانی خطاها می‌شود.
تحلیل‌ها و گزارش‌ها و اخبار دروغ و بی‌پایه منتشر می‌کنند تا مردم را از حقیقت منحرف کنند و البته در عمل، بیش از همه، مسئولان را از حقیقت دور می‌کنند و این، بزرگترین خیانت به مسئولان کشور است.
بنابراین، رانت فقط یک توزیع مال یا امتیاز به‌ناحق و تبعیض‌آمیز نیست؛ بلکه ویرانگر نهادهای تولید است. ما به‌عنوان یک رسانه دفاع می‌کنیم که ناف همه رسانه‌ها از رانت‌ها و امتیازات و بودجه‌های دولتی قطع شود تا رسانه‌ها جایگاه شایسته و بایسته خود را به دست آورند و رسانه‌های فیک و بی‌کیفیت و عوامل انتشار اخبار و تحلیل‌های دروغ از میان بروند و جامعه ایران نیز یک نظام رسانه‌ای به‌نسبت سالم و کارآمد را تجربه کند.
فیلترینگ نیز نوعی رانت منفی و زیان‌بار بود که در این سال‌ها با رویکرد نادرست برقرار شد و نه‌تنها اخلاق را خراب کرد بلکه فضای مجازی و اینترنت ایران را بسیار تخریب نمود و امیدواریم که هرچه زودتر بساط این نوع رانت منفی نیز برچیده شود.