چاپ

ایران پرسمان - همدلی / «انتخابات چهاردهم، هاله سیاسی و ضرورت حفظ سرمایه اجتماعی دولت» عنوان یادداشت روز در روزنامه همدلی به قلم مهدی مکارمی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
در عرصه سیاست، گاه آنچه یک شخصیت سیاسی را از سایرین متمایز می‌کند، فراتر از اعداد و نتایج رسمی انتخابات است. این تفاوت نه تنها در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ها، بلکه در نوعی هاله نمادین تجلی می‌یابد که پیرامون آن شخصیت شکل می‌گیرد و به او قدرتی خاص در جذب نیروهای اجتماعی و جلب حمایت‌های مردمی می‌دهد. والتر بنیامین در نظریه خود درباره «هاله» به تأثیر منحصربه‌فرد یک اثر هنری بر مخاطبانش اشاره می‌کند؛ مفهومی که می‌توان آن را به عرصه سیاست نیز تعمیم داد. همچنین، متاثر از پیر بوردیو در مفهوم سرمایه نمادین می توان به این نکته پرداخت که چگونه یک شخصیت سیاسی می‌تواند با استفاده از جذابیت و اعتبار نمادین خود[یا جریان سیاسی و حامیانش]، بر میدان اجتماعی و سیاسی تأثیرگذار باشد.
در انتخابات اخیر، با وجود مشارکت حدود 40 تا 50 درصدی مردم، اصلاح‌طلبان توانستند هاله سیاسی دکتر پزشکیان را به‌عنوان یک چهره اصلاح‌طلب و نماد تغییر تقویت کنند. این سرمایه نمادین که توسط شبکه‌های اجتماعی و سیاسی پیرامون او به وجود آمد، در کنار ویژگی‌های شخصیتی منحصربه‌فرد و حسن شهرت او، به دکتر پزشکیان امکان داد تا نه تنها آرای قابل توجهی به دست آورد، بلکه فضای سیاسی و اجتماعی را به نفع خود تغییر دهد.
این شبکه‌های اصلاح‌طلبانه با سازماندهی منسجم و انتقال پیام‌های تغییر و اصلاح، هاله‌ای از اعتماد و قابلیت رقابت پیرامون دکتر پزشکیان ایجاد کردند.(همانند انتخابات سال 92 برای روحانی) و میدان نمادینی ساختند که دکتر پزشکیان را به عنوان یک رقیب جدی و جذاب در عرصه انتخابات مطرح کرد. این موفقیت تنها در اعداد و ارقام آرا خلاصه نمی‌شود، بلکه به دلیل ساختار روایی منحصربه‌فردی است که پیرامون شخصیت دکتر پزشکیان شکل گرفت و به عنوان یک میدان سیاسی قدرتمند عمل کرد تا دیگر عوامل نیز برای پیروزی دکتر پزشکیان بسیج وموثر واقع شوند.
حال که انتخابات به پایان رسیده است، دولت جدید باید بر حفظ و تقویت سرمایه اجتماعی خود تمرکز کند.

این سرمایه اجتماعی، که حاصل تلاش‌های شبکه گسترده‌ای از فعالان اجتماعی و سیاسی است، نباید نادیده گرفته شود. بسیاری از این فعالان، که در سراسر کشور از شهرهای بزرگ تا روستاهای کوچک فعالیت کردند، سرمایه‌های انسانی و مدیریتی کشور هستند که در دوره‌های گذشته به دلیل برخوردهای حذفی کنار گذاشته شدند. استفاده از این نیروها در سطوح مختلف مدیریتی نه تنها به حفظ انسجام اجتماعی کمک می‌کند، بلکه از سرخوردگی و دلسردی آن‌ها جلوگیری می‌کند و پالس های امیدبخشی به جامعه نیز می دهد.
اگر این نیروهای باورمند که به ایجاد تغییر و اصلاح وضعیت موجود اعتقاد دارند و در عرصه انتخابات کنشگری می کنند، نادیده گرفته شوند، این موضوع می‌تواند به سیاست‌زدگی و سیاست‌زدایی منجر شود. سرخوردگی این نیروها تنها به دولت آسیب نخواهد زد، بلکه به نهاد سیاست و انتخابات به عنوان یکی از ارکان اساسی دموکراسی آسیب خواهد رساند. به‌ویژه آنکه جامعه ایران هم‌اکنون با کاهش روزافزون تمایل مردم به شرکت در فرآیندهای انتخاباتی و اعتماد به صندوق رأی مواجه است. نیروهایی که به عنوان حلقه اتصال بین دولت و جامعه عمل می‌کنند، می‌بایست در دولت جدید جایگاه مناسبی پیدا کنند تا این پیوند میان مردم و نهادهای دولتی تضعیف نشود.
وفاق اجتماعی که برای پیشبرد امور و کاهش تنش‌های سیاسی ضروری است، باید بر پایه حفظ سرمایه اجتماعی دولت بنا شود. این سرمایه اجتماعی، که از دل شبکه‌ای گسترده و سراسری از فعالان و نخبگان اجتماعی و سیاسی، به‌ویژه از جریان اصلاح‌طلب، شکل گرفته است، نباید نادیده گرفته شود. درست است که در شرایط فعلی، برای کاهش اصطکاک‌های سیاسی، نیاز به انتصاب نیروهایی که لزوماً گرایش سیاسی مشخصی ندارند و یا بعضا در ستادهای انتخاباتی دیگر رقبا فعالیت داشتند وجود دارد، اما این امر نباید به قیمت سرخوردگی نیروهای وفادار و دلسرد کردن آن‌ها از مشارکت در آینده تمام شود.
بهره‌گیری هوشمندانه از سرمایه اجتماعی و حفظ این شبکه‌های گسترده و تاثیرگذار می‌تواند کلید تداوم اصلاحات و تقویت انسجام اجتماعی در آینده سیاسی کشور باشد.
البته باید درنظر داست که تا این مرحله بخشی از این نیروها نیز در مناصب مختلف بکار گرفته شده اند و هنوز هم دیر نیست و می توان به استفاده بیشتر از نیروهای توانمند و شایسته و معتقد به ایده ها و برنامه های مطرح شده توسط رئیس جمهور در ایام انتخابات امیدوار بود اما بایستی هشدارها و توصیه های دلسوزان برای حفظ سرمایه سیاسی و اجتماعی دولت را نیز مورد توجه قرار داد و تحلیل های ساده سازانه ای که با تحلیل های ریاضی و عددی، نقش نیروهای اجتماعی و سیاسی در شکل گیری فضای سیاسی و میدان قوی انتخاباتی برای دکتر پزشکیان را کمرنگ جلوه می دهند توجه نکرد.