ایران پرسمان - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصادی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
کوروش احمدی، دیپلمات پیشین کشورمان در خصوص موضعگیری اخیر اروپا و استفاده از واژه اشغال برای ایران در رابطه با جزایر سهگانه به روزنامه «دنیای اقتصاد» گفت: «این لحنی که اتحادیه اروپا راضی به امضای آن شده، مشابه لحن بیانیه‌‌‌های شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب است و تاکنون هیچ کشور غیرعربی نپذیرفته بود با چنین زبان و لحنی اقدام به تایید موضع امارات در مورد سه جزیره ایرانی کند. طی یکی دو سال گذشته، به ترتیب چین، روسیه و آمریکا از موضع امارات حمایت کرده‌‌‌اند و به ترتیب در دسامبر 2022، ژوئیه 2023 و سپتامبر 2023 حمایت خود را علنی اعلام کردند.»
احمدی تاکید کرد: «مساله مهم آنکه محتوای بند مربوط به جزایر بسیار تند و غیراصولی است و سابقه نداشته است. این وجه قضیه را می‌توان به اختلافات و دعواهای اخیر بین ایران و اروپا مرتبط دانست؛ از جمله مساله ادعایی حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ اوکراین، اروپایی‌‌‌ها را با ایران سر لج انداخته و به نظر می‌‌‌رسد که این لحن اتحادیه اروپا درباره جزایر سهگانه ناشی از همین مسائلی است که ظرف یکی دو سال گذشته بین ایران و اروپا رخ داده است.» این دیپلمات باسابقه معتقد است که ایران باید سیاست خارجی منطقه‌‌‌ای متوازن و رابطه عقلانی با همه کشورها داشته باشد تا بتواند از اینگونه مشکلات احتراز کند.
به گفته این کارشناس مسائل حقوق بین‌الملل، امروز هر پنج عضو شورای امنیت در خصوص مساله سه جزیره جانب امارات را گرفته‌‌‌اند. هرچند امارات از نظر فیزیکی و عملی جرات اقدامی علیه حاکمیت ارضی ایران را نخواهد داشت و تمام ایرانی‌‌‌ها صرف‌‌‌نظر از هر اختلافی که ممکن است درباره مسائل داخلی و خارجی داشته باشند، در رابطه با تمامیت ارضی کاملا اتفاق نظر دارند و امارات در این مورد با تمام ایرانی‌‌‌ها مواجه است و نه فقط با دولت. وی افزود: «البته پیرو شرایط حقوقی و سیاسی شکل گرفته امارات نمی‌تواند از نظر عملی و فیزیکی دست به اقدامی بزند اما از نظر حقوقی وقتی چنین موضعی شکل می‌‌‌گیرد، شاید این کشور در آینده بتواند در سازمان ملل اقدامی صورت دهد.»دیپلمات پیشین کشورمان با اشاره به اینکه شرایط امروز از نظر دیپلماسی کاملا به ضرر ایران است، تشریح کرد که امارات حمایت همه کشورهای شورای همکاری و بسیاری از قدرت‌‌‌های بزرگ فرامنطقه‌‌‌ای و بین‌المللی را با خود دارد.
احمدی در نهایت تاکید کرد: «شاید در آینده اگر امارات بخواهد رویه حقوقی را علیه ایران در شورای امنیت دنبال کند، به زعم خود با توجه به این حمایت‌‌‌ها تصور کند که شرایط برای ارائه چنین ادعایی به دیوان بین‌المللی دادگستری وجود دارد. البته این روند از نظر حقوقی به نفع امارات پیش نخواهد رفت ولی به هر حال چنین موضع‌‌‌گیری‌‌‌ها و بیانیه‌‌‌هایی در حمایت از ادعای امارات، تبدیل به یک مجموعه می‌شود که از نظر حقوقی ممکن است به ضرر ایران باشد.»
ابعاد سیاسی موضعگیری اروپا
دکتر مجید محمدشریفی، استادیار گروه روابط بین‌الملل دانشگاه خوارزمی نیز به «دنیای اقتصاد» گفت: «بیانیه مشترک اتحادیه اروپا و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس از این نظر اهمیت دارد که برای نخستین بار است که کشورهای اروپایی در مورد حاکمیت ایران یا امارات بر جزایر سه گانه اظهارنظر می‌کنند. مساله مهم‌تر اینکه موضعگیری اتحادیه اروپا بعد از یکسری اظهارات تند و خیلی شدید‌‌‌اللحن علیه ایران صورت گرفت.» وی افزود: «متهم کردن ایران به اقدامات بی‌ثبات‌‌‌ساز در خاورمیانه و این ادعا که بی‌‌‌ثباتی‌‌‌های منطقه خاورمیانه را ناشی از سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران می‌‌‌دانند، بی‌سابقه بوده است.»
شریفی در پاسخ به این پرسش که چرا اروپا در این برهه از زمان دست به چنین اقدامی زده توضیح داد: «بعد از اتهام همکاری ایران با روسیه در جنگ اوکراین، اتحادیه اروپا یک سلسله اقدامات علیه ایران مطرح کرد.آنها طی یکسری اتهامات بی‌‌‌اساس، ایران را متهم کردند که در جنگ روسیه به اوکراین به مسکو کمک‌‌‌های تسلیحاتی می‌کند و بعد از آن، موضع‌‌‌گیری‌‌‌شان علیه ایران خیلی سخت‌‌‌تر و شدیدتر شد.» این استاد دانشگاه به جنگ غزه نیز اشاره کرد و ادامه داد: «به دنبال انتشار گزارش واشنگتن پست که به صورت تلویحی ایران را متهم کرده که از عملیات طوفان‌‌‌الاقصی در 7 اکتبر 2023 اطلاع داشته، موضعگیری اروپایی‌‌‌ها نسبت به ایران سخت‌‌‌تر شد و شاهد اعمال تحریم‌‌‌های هواپیمایی و دیگر تحریم‌‌‌ها بودیم و در نهایت نیز چنین موضع‌‌‌گیری‌‌‌ای را اتخاذ کردند.»
شریفی معتقد است که بخشی از این موضعگیری به دلیل هیجانات اتحادیه اروپا در پی ادعاهای آنها درباره نقش ایران در جنگ روسیه و اوکراین است. وی تشریح کرد: «نکته بعدی این است که اتحادیه اروپا به خوبی متوجه شده که کشورهای شورای همکاری خلیجفارس در یک سیاست هماهنگ تلاش دارند تا سیاستی را در پیش بگیرند که هم چین و هم ایالات متحده آمریکا را در تحولات اقتصادی و امنیتی منطقه خاورمیانه با خود همراه کنند. بنابراین اتحادیه اروپا نمی‌‌‌خواهد از این روند عقب بماند.» استاد دانشگاه خوارزمی با اشاره به اینکه بعد از جنگ روسیه و اوکراین، دسترسی اروپا به منابع انرژی روسیه بسیار بسیار محدود خواهد شد، در نظر دارند که همکاریهایشان را در حوزه انرژی و فناوری‌‌‌های نوین با کشورهای حوزه همکاری خلیج فارس برای سال‌های آینده گسترش دهند.»
شریفی در نهایت گفت: «با در نظر گرفتن این مساله که موضعگیری اتحادیه اروپا نسبت به جزایر سهگانه هیچ مبنای حقوقی ندارد، بیش از جنبه حقوقی باید به جنبه سیاسی و تصوراتی که آنها از تحولات آینده دارند، توجه داشته باشیم. به این مفهوم که آنها با در نظر گرفتن همکاریهایشان در حوزه‌‌‌های مختلف با کشورهای منطقه خلیجفارس از حالا کوشش می‌کنند که بنیان‌‌‌ها یا بسترهای قوی‌‌‌تری را برای همکاری با کشورهای عضو همکاری خلیج فارس فراهم کنند.»
![]()
سعیده سادات فهری