ایران پرسمان - وطن امروز / « زمین بازی غیرغربی » عنوان یادداشت روز در روزنامه وطن امروز به قلم سهیل فضلی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانیدپ
لزوم استفاده از ظرفیت اقتصادی سازمان‌های بین‌المللی غیرهمسو با غرب
با عضویت ایران در سازمان‌های بین‌المللی در سال‌های اخیر این سوال‌ها مطرح است: این سازمان‌ها چه فرصتی را در برابر کشورمان قرار می‌دهند؟ آیا صرفا ماهیتی سیاسی دارند؟ نکته مهم در قبال این سازمان‌ها کارویژه‌هایی اقتصادی است که آنها برای خود در نظر گرفته‌اند و آن را دنبال می‌کنند.
* دست غرب کوتاه
اهداف این سازمان‌ها نه صرفا سیاسی بلکه اقتصادی نیز است. از سویی بازیگران اصلی این سازمان‌ها را نه آمریکا و نه شرکای این کشور در اروپا یا در جنوب شرق آسیا تشکیل نمی‌دهند و کشورهایی همچون هند، برزیل، روسیه و چین بازیگران اصلی آنها هستند؛ بازیگرانی که سعی می‌کنند استقلال خود را در قبال سیاست‌های آمریکا حفظ کنند.
به این ترتیب سازمان‌های مذکور سعی دارند با استفاده از ظرفیت کشورهای عضو سازوکارهای اقتصادی مستقلی را شکل دهند. هرچند آنها به طور آشکار اعلام نمی‌کنند که قصد دارند ساختارهای غیر غربی را شکل دهند اما در عمل این ساختارها و نظام‌های پولی، مالی، قیمت‌گذاری و از این قبیل از دسترس غرب خارج است.
با توجه به اینکه اعمال تحریم‌ها بدون استفاده از داده‌های تجاری و مالی ممکن نیست، همکاری اقتصادی با این سازمان‌ها می‌تواند روزنه‌ای برای همکاری‌های اقتصادی با دیگر کشورها باشد، همکاری‌هایی که از دسترس نظام تحریمی غرب خارج است.
* طرح‌هایی برای تجارت آزاد
یکی از نکات مهم در رابطه با این سازمان‌ها حرکت آنها به سمت افزایش تجارت بین اعضا و ایجاد سازوکارهایی است که سعی دارند تجارت بین اعضا را افزایش دهند. برای مثال سازمان کشورهای مستقل مشترک‌المنافع با حذف تعرفه‌ها، تجارت آزاد بین اعضا را دنبال می‌کند تا به این ترتیب کشورهای عضو تجارت بیشتری را بین خود شاهد باشند. در نمونه‌ای دیگر ابتکار بریکس برای ایجاد بورس غلات است، چرا که اعضای سازمان با استناد به اینکه بزرگ‌ترین تولید‌کنندگان و مصرف‌کنندگان غلات در جهان هستند سعی دارند قیمت‌گذاری غلات در جهان را به طور مستقلانه‌ای انجام دهند درحالی که امروزه قیمت‌گذاری غلات در جهان توسط بورس‌های آمریکایی انجام می‌شود.
همچنین سازمان شانگهای با ایجاد کنسرسیوم بین‌بانکی سازمان همکاری شانگهای SCO سعی کرده ساختاری را برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های توسعه‌محور در کشورهای عضو ایجاد کند. از این رو ایران می‌تواند با استفاده از این فرصت در پروژه‌های کلان زیرساختی خود سرمایه‌گذاری کند. از دیگر نهادهای پولی و بانکی می‌توان به بانک سرمایه‌گذاری زیرساخت آسیا اشاره کرد. با این وجود همچنان هیچ بانکی از سوی ایران به عضویت این کنسرسیوم بانکی در نیامده است و این موضوع باید در دستور کار مسؤولان بانک مرکزی قرار گیرد.
همچنین اتحادیه اقتصادی اوراسیا شامل کشورهایی همچون روسیه و قزاقستان نیز نمونه دیگری است. پیوستن ایران به توافقنامه تجارت آزاد بین کشورهای عضو این سازمان فرصت‌های اقتصادی مهمی را برای ایران فراهم کرده، تجارتی که در بستر غیرغربی اتفاق می‌افتد و تحت نظارت کشورهای تحریم‌کننده نیست. تکمیل و توسعه ساختارهای پولی و بانکی همچون «میر» روسیه که مشابه سیستم «شهاب» ایران است، می‌تواند در این رابطه موثر باشد.
در همین راستا طرح نظام پرداخت‌های بریکس نیز توسط کشورهای عضو ایجاد شده است؛ سیستمی که می‌تواند جایگزین سوئیفت شود. به این ترتیب عضویت ایران در بریکس فرصت خوبی را برای مشارکت ایران در این طرح داده است. ایران می‌تواند با مشارکت فعالانه در این پروژه، بخش قابل توجهی از معضلات تجارت خارجی خود را برطرف کند. با این حال راه‌اندازی این طرح بزرگ نیازمند پیگیری‌های مجدانه طرفین است. در همین راستا طرح ارز مشترک بریکس نیز می‌تواند پشتوانه خوبی برای تجارت خارجی ایران باشد.
به این ترتیب طرح‌های متفاوتی که در سازمان‌های مذکور در جریان است می‌تواند یکی از راهکارهای ایران برای رهایی از ساختارهای تجاری و بانکی تحت نفوذ و تجارت غرب باشد. به این ترتیب به هر میزان که ایران بتواند در ایجاد تنوع در بازارهای مبدا و مقصد خود موفق باشد، تحریم‌پذیری ایران نیز کاهش خواهد یافت. این سیستم‌ها از نظارت و دسترسی کشورهای حامی و موافق با تحریم‌های غرب دور است، در نتیجه تنوع عضویت در سازمان‌های غیرغربی تحریم‌ناپذیری کشور را افزایش خواهد داد.
![]()