چاپ

ایران پرسمان - اکو ایران /متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
اگرچه بیشتر توجه غرب بر قدرت سخت روسیه متمرکز است، اما استفاده مسکو از همکاری فضایی نیز به عنوان ابزاری برای قدرت نرم خزنده پراهمیت است.
در پس زمینه جنگ روسیه علیه اوکراین و درگیری‌های دنباله‌دار در سراسر خاورمیانه، مسکو بی‌سروصدا در حال گسترش همکاری‌های فضایی خود با منطقه است. مشارکت اخیر این کشور با تونس قطعه کوچکی از تصویر بزرگ‌تری است که در سراسر خاورمیانه در حال آشکار شدن است، جایی که روسیه از همه ابزارهای قدرت برای افزایش نفوذ خود استفاده می‌کند.

ابزار قدرت نرم خزنده
اگرچه بیشتر توجه غرب بر قدرت سخت روسیه متمرکز است، اما استفاده مسکو از همکاری فضایی نیز به عنوان ابزاری برای قدرت نرم خزنده پراهمیت است، به خصوص که تونس در آستانه انتخابات ریاست جمهوری در 6 اکتبر است. تقریباً تضمین شده است که قیس سعید پوپولیست دوباره پیروز شود. او به دنبال راه‌هایی برای نشان دادن خودمختاری کشورش در امور بین المللی خواهد بود. برای این منظور، او ممکن است سعی کند با شرکای غیر سنتی مانند روسیه در زمینه‌هایی مانند همکاری فضایی کار کند.
به نوشته نشنال اینترست، همکاری فضایی کنونی روسیه و تونس به پیش از حمله مسکو به اوکراین برمی‌گردد. در سال 2019، تونس قراردادی با دو شرکت روسی اسپوتنیکس و شرکت پرتاب ماهواره جی‌کی برای پرتاب سی ماهواره تا سال 2023 امضا کرد. بر اساس این توافق، در مارس 2021، تونس اولین ماهواره خود به نام چلنج 1 را از قزاقستان بر روی موشک سایوز-2 روسیه پرتاب کرد. در 13 آگوست همان سال آژانس فضایی روسکازموس روسیه تونس توافق‌نامه‌ای را برای فرستادن اولین فضانورد زن تونسی به ایستگاه فضایی بین المللی امضا کردند. این اولین سفر فضایی یک فضانورد زن از هر نقطه در آفریقا خواهد بود.
این فعالیت‌ها در چارچوب گسترده‌تر همکاری روسیه و تونس در زمینه‌هایی مانند فناوری و انرژی هسته‌ای، انتخابات و مبادلات فرهنگی و آموزشی صورت گرفته است. بر اساس گزارش‌ها، تجارت بین دو کشور نیز در حال رشد است و واردات غلات و محصولات انرژی روسیه از تونس در سال 2023 تا 435 درصد افزایش یافته است.
تأخیر یا شکست‌ها در این همکاری فضایی مداوم بین روسیه و تونس مانع از منافع آینده روسیه نمی‌شود. شاید مهم‌تر از همه، همکاری فضایی فرصت‌های مسکو را برای جمع‌آوری اطلاعات گسترش می‌دهد. در واقع، پس از پرتاب ماهواره ایرانی خیام توسط روسیه در آگوست 2022 از قزاقستان، مقامات آمریکایی نگرانی‌های خود را در مورد جاسوسی احتمالی روسیه از نیروهای اوکراینی مطرح کردند.
کمک به یک برنامه فضایی بحران‌زده
علاوه بر این، همکاری فضایی می‌تواند به شرکت بیمار روسکازموس یک راه نجات بدهد. طبق گزارش‌های کارشناسان، روسکازموس با چالش‌های مالی و فناوری قابل توجهی روبرو است. برنامه فضایی روسیه همچنین به لطف جنگ در اوکراین آسیب دیده است، جنگی که در حال از بین بردن ذخایر عظیم میراث تجهیزات نظامی شوروی است و در عین حال تلاش‌ها برای توسعه توانمندی‌های آینده را به قیمت برآوردن الزامات مربوط به جنگ فعلی به حاشیه رفته است. غرب همچنین پس از آن تهاجم، صنعت فضایی روسیه را تحریم کرد. با این حال، در حالی که جنگ اوکراین ممکن است در تأخیر در اجرای توافقات موثر بوده باشد، همکاری روسکازموس با کشورهای ثالثی مانند تونس می‌تواند به پایداری آن کمک کند. این امر روسیه را در موقعیت بهتری برای اکتشاف منابع و حتی همکاری با چین در فضا قرار می دهد، همانطور که تقریباً از سال 2021 چنین بوده است.
در واقع، در آگوست 2023، روسیه اولین کاوشگر ماه خود در پنجاه سال گذشته را پرتاب کرد. این پرتاب با سقوط روی ماه به پایان رسید. با این حال، همکاری فضایی روسیه با سایر کشورها ادامه دارد. اکتشافات اخیر حاکی از آن است که ماه ممکن است میلیاردها تن آب را در خود جای داده باشد که از جمله موارد دیگر، برای ایجاد سوخت هیدروژنی ضروری است.
استراتژی دفاعی فضایی 2020 ایالات متحده، فضا را به عنوان عرصه نوظهور رقابت قدرت‌های بزرگ معرفی می‌کند و به همین دلیل توصیه می‌کند که «استانداردها و هنجارهای رفتار مطلوب در فضا» ارتقا یابد. با این حال، از آنجایی که روسیه به دنبال به چالش کشیدن هنجارهای دیرینه تعامل بین‌المللی است، همکاری مستمر در زمینه اکتشاف فضایی، روسیه را (بدون ذکر چین) در موقعیتی قرار می‌دهد که با ایجاد شراکت با کشورهایی که دارای منافع متقابل و ارزش‌های بالقوه مشابه هستند، هنجارهای رفتاری جدیدی را ایجاد کند. چنین همکاری‌هایی همچنین به روسیه و چین این امکان را می‌دهد تا روایتی را شکل دهند از این‌که رفتار در تجارت، ایمنی و امنیت فضایی چگونه باید باشد -روایتی که می‌تواند با ارزش‌ها و استانداردهای غربی در تقابل باشد. اگر روسیه در نهایت به اعزام اولین زن آفریقایی به فضا کمک کند، یک پیروزی سیاسی برای مسکو خواهد بود و درک جهانی از روسیه به عنوان یک رهبر در فضا را تقویت می‌کند.
برای مقابله، ایالات متحده سعی دارد منابعی را برای تعمیق همکاری فضایی خود با شرکای سنتی خود مانند تونس، امارات (کشوری که روسیه با آن نیز قرارداد اکتشاف فضایی امضا کرده است، البته کمتر از برنامه‌های خود با تونس) و عربستان سعودی سرمایه گذاری کند، چرا که دور کردن مجدد این کشورها از روسیه و برنامه فضایی چالش‌زده آن، تنها در خدمت منافع گسترده‌تر ایالات متحده و شرکای جهانی آن است.