ایران پرسمان - بازار / چکیده : در بسیاری از موارد، علائم تاخیر گفتار کودک از همان ابتدا (در سه سال اول زندگی) ظاهر شده و باید والدین به این موارد توجه داشته باشند. به هر حال کمک گرفتن از یک متخصص گوش، حلق و بینی و متخصص آسیب های شنوایی در ابتدای کار، معاینه وضعیت جسمانی کودک و انتخاب مرکزی مطمئن برای گفتار درمانی می تواند بسیار موثر و کمک کننده باشد. 
هر کودکی از بدو تولد، یک روند رشدی مخصوص به خود را دارد که در طی آن مهارت های مختلفی مانند گفتار و صحبت کردن در او کامل می شوند. در این میان گاهی ممکن است کودک به درستی نتواند نقاط عطف رشد خود را به صورت طبیعی پشت سر بگذارد، در چنین مواردی معمولاً تاخیر در گفتار اتفاق می افتد و این امر اجتناب ناپذیر است! علل دیر حرف زدن در کودکان موارد متعددی را شامل می شود، اما اصلی ترین علت های آن به ضعف شنوایی یا مشکلات خاص عصبی مانند انواع آسیب مغزی مربوط می شوند.
در بسیاری از موارد، علائم تاخیر گفتار کودک از همان ابتدا (در سه سال اول زندگی) ظاهر شده و باید والدین به این موارد توجه داشته باشند. به هر حال کمک گرفتن از یک متخصص گوش، حلق و بینی و متخصص آسیب های شنوایی در ابتدای کار، معاینه وضعیت جسمانی کودک و انتخاب مرکزی مطمئن برای گفتار درمانی می تواند بسیار موثر و کمک کننده باشد.
علائم تاخیر گفتار کودکان چیست؟
تاخیر گفتار در کودکان ، اغلب اوقات از سنین دو سالگی احساس می شود. کودکانی که به هر دلیلی مهارت های گفتاری مناسب نداشته و در صحبت کردن دچار تاخیر هستند، معمولاً علائمی را نشان می دهند که بسته به سن آن ها متفاوت خواهد بود. اصولاً روند رشد مهارت صحبت کردن در کودکان به صورت زیر دنبال می گردد:
. یک سالگی تا حدود 12 ماهگی، کودک باید بتواند از اشاره یا دست زدن برای خداحافظی استفاده کند.
. در 18 ماهگی باید کودک بتواند از صداها برای برقراری ارتباط به جای حرکات استفاده کند. همچنین در این سن باید فرآیند تقلید صداها را به خوبی انجام دهد. حتی باید بتواند درخواست های ساده کلامی را به درستی انجام دهد.
. در سن 2 سالگی، کودک باید بتواند از حداقل 50 کلمه استفاده کند. با رسیدن به سن دو سالگی، کودک ترجیح می می دهد از کلمات و عبارات به جای تقلید گفتار یا اعمال استفاده کند.
. در حدود 2.5 سالگی، کودک باید عبارات دوکلمه ای منحصر به فرد را استفاده کند. حتی باید بتواند اسم و فعل را با هم ترکیب و به کار ببرد.
. در سن 3 سالگی، کودک باید توانایی داشته باشد از حداقل 200 کلمه استفاده کند. اشیاء را با نام صدا بزند و همچنین اعضای خانواده مخصوصاً کسانی که ارتباط مستقیم با کودک دارند باید به راحتی منظور او را متوجه شوند.
. در 4 سالگی، اغلب صحبت های کودک باید قابل فهم باشند، حتی برای کسانی که با او زندگی نمی کنند. توجه داشته باشید که در هر سنی کودک باید کلماتی را که از قبل آموزش دیده است را به راحتی به یاد بیاورد و به کار ببرد.
دیر حرف زدن کودک تا چه سنی طبیعی است؟
همواره به یاد داشته باشید که مهارت های گفتاری کودک، به طور معمول از همان زمان تولد آغاز می شود! با طی فرآیند رشد، نوزاد به تدریج به غرغرکردن که درواقع شروع فرآیند صحبت کردن است، روی می آورد. تاخیر در حرف زدن کودکان، زمانی جدی می شود که آن ها به نقاط عطف در گفتار معمولی نرسیده باشند. درحقیقت، رشد زبان و صحبت کردن از حدود 4 تا 6 ماهگی آغاز می گردد؛ پس اگر کودک در دو ماهگی صداهایی تولید نمی کند، احتمالاً ممکن است مشکل تاخیر در تکلم داشته باشد.
علت تاخیر گفتار کودکان
برای دلایل تاخیر تکلم کودکان عوامل متعددی ذکر شده است، که در ادامه می توانیم به مهم ترین آن ها اشاره کنیم:
1. مشکلاتی در حفره دهان، هرگونه اختلال در دهان، زبان یا کام در تولید صدا دشواری ایجاد می کند. به عنوان مثال، مواقعی که زبان به کف دهان متصل باشد.
2. گاهی وجود اختلالاتی در عملکرد مغز می توانند اختلالات گفتار و زبان را ایجاد کنند و توانایی های گفتاری و زبانی کودک را تحت تاثیر قرار دهند. به عنوان مثال اگر کودک سه ساله کاملاً درک کند، اما نتواند کلمات زیادی را بیان کند. یکی از این اختلالات گفتاری، آپراکسی است.
3. اگر کودکی شنوایی ضعیفی داشته باشد، قطعاً نمی تواند کلمات را به خوبی تشخیص داده و استفاده کند. البته تشخیص ضعف شنوایی تقریباً دشوار است اما تاخیر در گفتار کودکان یک علامت اصلی برای این اختلال ذکر می شود.
4. اگر کودکی در محیط زندگی خود تحریک کلامی نداشته باشد، به احتمال زیاد به اختلال تاخیر در تکلم و زبان مبتلا می گردد.
5. در اختلال طیف اوتیسم، عمدتاً این کودکان دچار تاخیر در گفتار هستند. اختلال در تعامل اجتماعی، رفتارهای تکراری و تکرار عبارات به جای استفاده از عبارت های جدید، از علائم دیر حرف زدن کودکان اتیسم هستند.
اختلالاتی مانند آسیب تروماتیک مغز، فلج مغزی، دیستروفی عضلانی و دیگر مشکلات عصبی هم می توانند دلایلی بر تاخیر گفتار کودک باشند. لازم به ذکر است که فلج مغزی می تواند منجر به کم شنوایی هم بشود.
اگر کودکی به هر دلیلی به ناتوانی ذهنی مبتلا باشد، احتمال این که دچار تاخیر در گفتار شود بسیار زیاد است. یعنی صحبت نکردن کودک، می تواند در اثر مشکلات شناختی یا ناتوانی هایی در تشکیل کلمات رخ دهد.
نحوه تشخیص گفتار کودک
اگر علائم تاخیر در تکلم کودک مشاهده شد، در کمترین زمان بایستی به یک آسیب شناس گفتار زبان مراجعه نمایید. بررسی مهارت های گفتاری و زبانی در کودک، به تشخیص وجود اختلال دیر حرف زدن و شدت آن در کودک کمک می کند. همچنین در طول معاینات، فهم کودک، نحوه بیان او، رشد صدا و وضوح گفتار کودک و البته وضعیت دهان و حرکات کودک هم به صورت دقیق توسط متخصص ارزیابی می شود.

درمان تاخیر زبانی کودکان
برای درمان تاخیر زبانی در کودکان، هم عوامل زمینه ای و هم مشکلات گفتاری کودک در نظر گرفته می شوند تا بتدریج رفع شوند. اولین مرحله در درمان، انجام تمرینات گفتاری است. لازم است گفتاردرمانی کودکان در اسرع وقت آغاز شود تا کودک قبل از شروع سن مدرسه بتواند توانایی گفتار معمولی خود را به دست بیاورد. درحقیقت برای کودکی که فقط مشکلات گفتاری داشته باشد، گفتار درمانی، روشی درمانی موثر است که برای او کافی خواهد بود. همچنین مداخله زودهنگام و درمان بیماری های زمینه ای می توانند در روند تدریجی درمان موثر باشند.
سخن آخر
فراموش نکنید مراجعه به مرکزی تخصصی و کمک گرفتن از متخصصین آموزش دیده می تواند به درمان زودهنگام کودکان کمک کند. انتخاب بهترین مرکز توانبخشی مانند کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی غرب تهران (کلینیک طراوت) و مراجعه به آن، گامی مهم در جهت بهبود و به دست آوردن استقلال کودک با تاخیر در تکلم خواهد بود.