بزرگنمايي:

ایران پرسمان - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس در تهران، دومین اقدام اسرائیل علیه حاکمیت ملی کشورمان در چند ماه گذشته محسوب می‌شود. هر چند به دلیل برخی ملاحظات مقامات اسرائیل مسوولیت این اقدامات را برعهده نمی‌‌‌گیرند. پیش‌تر در 13 فروردین سال‌جاری طی حمله هوایی اسرائیل به کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در دمشق هفت تن از مستشاران نظامی کشورمان به شهادت رسیدند. ایران در پاسخ به این تجاوز، عملیات وعده صادق را انجام داد و بیش از 300 موشک و پهپاد را به سمت سرزمین‌‌‌های اشغالی پرتاب کرد.

اما امروز با گذشت کمتر از 4ماه از وعده صادق بار دیگر اسرائیل بدون پذیرفتن مسوولیت، در خاک کشورمان دست به عملیات زد؛ آن هم یک روز پس از مراسم تحلیف مسعود پزشکیان و در حالی که بسیاری از مقامات بلندپایه کشورهای دیگر برای حضور در این مراسم در تهران حضور داشتند. با توجه به اینکه چند ماه بعد از عملیات وعده صادق، تل‌‌‌آویو اسماعیل هنیه را در تهران هدف قرار داده و به شهادت رساند، پاسخ ایران باید چگونه باشد که هم بازدارندگی لازم را ایجاد کند و هم منطقه به سمت جنگی گسترده‌‌‌تر نرود. امروز که از یکسو جنگ اسرائیل و فلسطین وارد دهمین ماه خود می‌شود و شاهد درگیری بیشتر اسرائیل و نیروهای حزب‌‌‌الله در لبنان هستیم و از سوی دیگر تنش‌‌‌ها بین تل‌‌‌آویو و تهران نیز شدت بیشتری گرفته است. در چنین شرایطی مختصات پاسخ ایران به این تجاوز اسرائیل سخت‌‌‌تر و پیچیده‌‌‌تر خواهد شد. روزنامه «دنیای اقتصاد» در گفت‌وگو با پنج کارشناس و دیپلمات سابق کشورمان چگونگی پاسخ ایران به این اقدام اسرائیل را به بحث گذاشت.
ضرورت عملیات دقیق و مبهم
دکتر ابراهیم متقی، استاد دانشگاه تهران در این خصوص به روزنامه «دنیای اقتصاد» گفت: «اقدام اسرائیل علیه ایران ماهیت تهاجمی داشت و هدف‌‌‌گیری محل استقرار اسماعیل هنیه به عنوان مهمان ارشد جمهوری اسلامی ابهام امنیتی در منطقه و نظام بین‌الملل را افزایش خواهد داد.» وی افزود: «نظام جهانی باید به این موضوع واقف باشد که اگر حادثه غیرمتعارف مانند ترور اسماعیل هنیه از طریق عملیات هوایی انجام شود، در آینده هیچ کشور یا شخصیت دیگری در دنیا امنیت نخواهد داشت. مساله اصلی در شرایط موجود آن است که اولا اسرائیل چنین عملیاتی را قطعا انجام داده و نکته دوم آن است که پاسخ ایران باید ماهیت اثربخش و موازنه‌‌‌دهنده‌ای داشته باشد.» به گفته متقی نکته دیگر آنکه ایران باید عملیات راهبردی با ماهیت دقیق و مبهم داشته باشد. 
وی درباره مختصات پاسخ ایران تاکید کرد: «در شرایط موجود مهم‌ترین مساله آن است که درباره شدت اقدامات متقابل، مکان کنش متقابل و سازوکارهای ائتلاف‌‌‌سازی در محیط منطقه‌‌‌ای تصمیم‌گیری شود. درواقع اگر هدف‌‌‌گیری اسرائیل در عملیات شلیک به کنسولگری ایران در دمشق یا شلیک به محل استقرار هنیه به گونه‌‌‌ای دقیق انجام گرفته، واکنش ایران نیز باید به همانگونه دقیق، متعارف و مبهم باشد.» استاد دانشگاه تهران تاکید کرد: «به هر میزان کنش دقیق‌‌‌تر و متوازن با کنش عملیاتی اسرائیل باشد، اثربخشی بیشتری برای امنیت جمهوری اسلامی خواهد داشت. بنابراین ضرورت‌‌‌های بازدارندگی ایجاد می‌‌‌کند که عملیات انتقامی ایران دقیق، مبهم و غافلگیرکننده باشد.»
پاسخ؛ نه خیلی زود و نه خیلی دیر
محمد ایرانی، آخرین سفیر کشورمان در کویت نیز گفت: «از لحاظ نظامی انتظارها بر آن است که حتما به این عملیات پاسخ داده شود اما از منظر سیاسی، باید گفت که این اتفاق هر کجای دیگر دنیا بود، جدای آنکه ابعاد مقاومتی داشته باشد یا خیر، نهادهای بین‌المللی نسبت به آن موضع‌‌‌گیری می‌‌‌کردند و فشار می‌‌‌آوردند تا محکومیت بیشتری را متوجه طرفی کنند که این شکل از ترور را اعمال می‌‌‌کند. اما درمورد ایران شاید قضایا تا حدودی تفاوت داشته باشد. زیرا طرف مقابل اسرائیل است و احتمالا ایالات متحده آمریکا و بخش‌‌‌هایی از سازمان ملل و شورای امنیت در این رابطه ملاحظاتی دارند.»
به گفته ایرانی، به هر حال پاسخ ایران به این جنایت اجتناب‌‌‌ناپذیر است و جبهه مقاومت و کشورهای همسایه که در چند ماه اخیر شاهد اقدامات رژیم صهیونیستی در منطقه هستند، اقداماتی که بعضا یک طرف آن ایران قرار دارد، منتظر هستند که پاسخی به این رژیم داده شود. دیپلمات پیشین کشورمان تصریح کرد: «به نظر من بهترین شکل پاسخ این است که با درایت و در زمان لازم صورت بگیرد. پاسخ ایران نباید شتاب‌‌‌زده باشد و باید در شرایطی انجام بگیرد که طرف مقابل آماده نباشد. زیرا الان طرف مقابل در آمادگی کامل به سر می‌‌‌برد. بنابراین از جمله مختصات پاسخ ایران باید این باشد که با درایت لازم صورت بگیرد و نه خیلی فوری باشد و نه خیلی مشمول زمان شود.»
به گفته این دیپلمات سابق کشورمان، فاصله زمانی برای پاسخ از این جنبه مهم است که ممکن است تحولات دیگری هم در این مدت رخ بدهد و ایران باید زمان کافی داشته باشد تا بتواند به صورت دقیق‌‌‌تر، حساب‌‌‌شده‌‌‌تر و تاثیرگذارتر پاسخ دهد. درواقع فضا نباید به سمتی برود که در پاسخ عجله داشته باشیم یا آنقدر طول بکشد که اسرائیلی‌‌‌ها احساس بکنند زمینه برای اقدامات بعدی‌شان نیز فراهم است.
مانع‌‌‌تراشی اسرائیل
نصرت‌الله تاجیک، دیپلمات بازنشسته کشورمان نیز گفت: «برای بررسی این اقدام باید تحلیلی از زمان و مکان این عملیات داشته باشیم؛ چرا که اسرائیل می‌توانست در هر جایی و هر زمانی آقای هنیه را ترور بکند.»
وی افزود: «همچنین سلسله اقدامات یعنی حضور نتانیاهو در کنگره و تلاش وی برای برجسته کردن نام ایران در قضایای غزه و حمایت از حزب‌‌‌الله از یکسو و روی کار آمدن دولت جدید در ایران نشان می‌‌‌دهد که تل‌‌‌آویو می‌‌‌خواهد دولت جدید ایران را در حوزه روابط بین‌الملل و سیاست خارجی با تنش مواجه کند. زیرا اسرائیل مدعی است اگر ایران یک سیاست خارجی تعامل‌‌‌گرا داشته باشد، این رژیم و به‌خصوص شخص نتانیاهو نمی‌تواند به اهداف خود دست یابد.» به گفت تاجیک، یکی از اهداف مهم نخست‌وزیر اسرائیل، انزوای ایران است و در این راستا به دنبال افزایش تنش‌‌‌هاست تا بتواند سرنوشت سیاسی خود را تغییر دهد.
دیپلمات بازنشسته کشورمان تاکید کرد که با چنین تحلیلی باید به سمت طراحی یک اقدام ترکیبی گام برداریم. یعنی اگر خط اول‌‌‌مان فقط یک اقدام نظامی باشد؛ از نظر سیاسی درست نیست. دراین رابطه باید با اقدامات دیپلماتیک و همراه کردن کشورها و سازمان‌های بین‌المللی با خودمان برای اقدام نظامی آماده شویم.» وی افزود: «بخش عمده‌‌‌ای از عملیات وعده صادق نیز اقدامات دیپلماتیک ایران و مذاکراتش با اروپا و آمریکا به صورت مستقیم و غیرمستقیم بود و تلاش شد دامنه تحرکات به نحوی باشد که به یک جنگ بزرگ در منطقه تبدیل نشود.»
سفیر پیشین کشورمان معتقد است که باید بازدارندگی امنیت ملی‌‌‌مان را اعاده کنیم؛ زیرا عملیات اخیر به نوعی امنیت کشور را تحت‌تاثیر قرار داده است. تاجیک در نهایت تاکید کرد که ما نباید در زمین نتانیاهو بازی کنیم و باید آمریکا و سازمان ملل را متوجه مسوولیت‌‌‌شان در قبال این اتفاق بکنیم.
بهره‌‌‌گیری همزمان از قدرت سخت و نرم
داود احمدزاده، کارشناس مسائل خاورمیانه با اشاره به اینکه همزمان با روی کار آمدن مسعود پزشکیان، رئیس‌‌‌ دولت چهاردهم در ایران، منطقه آبستن تحولات جدیدی است، گفت: «در این بین شاهد هستیم که رژیم صهیونیستی برای ایجاد آشوب بیشتر تلاش دارد تا پای ایران را به معرکه یک جنگ تمام عیار در منطقه باز کند.» وی افزود: «دولت پزشکیان اعلام کرده که در سیاست خارجی به دنبال تعامل و امکان مذاکره با هدف احیای برجام خواهد بود.
در چنین شرایطی به نظر می‌رسد که بنیامین نتانیاهو با توجه به اینکه نتوانسته به اهداف نظامی خود در نوار غزه، لبنان و به طور کل منطقه دست یابد، تلاش دارد تا با گسترش جنگ و کشاندن پای ایران به یک جنگ مستقیم، آمریکا را نیز در این جنگ تمام عیار درگیر کند.» احمدزاده تاکید کرد: «در همین راستا رژیم صهیونیستی در چند روز گذشته علاوه بر آنکه فرماندهان حزب‌‌‌الله را هدف قرار داد، اسماعیل هنیه را نیز در تهران به شهادت رساند. در چنین شرایطی پاسخ ایران باید روشن، قاطع و منطقی باشد. ایران پیش‌تر اثبات کرده که توانمندی نظامی لازم را دارد و می‌تواند سرزمین‌‌‌های اشغالی را هدف قرار دهد.»همچنین این کارشناس گفت که ایران باید ضمن استفاده از قدرت سخت، از قدرت نرم خود نیز استفاده کند تا علیه این اقدام تجاوزکارانه اسرائیل نوعی اجماع ایجاد کند.
پاسخ ایران اطلاعاتی و امنیتی باشد
طهمورث غلامی، کارشناس مسائل بین‌الملل نیز در این خصوص توضیح داد من فکر نمی‌‌‌کنم ترور اسماعیل هنیه ضربه‌‌‌ای به بازدارندگی ایران بوده باشد. چون جنس اقدام صورت گرفته، اقدام اطلاعاتی - امنیتی است و نه نظامی. غلامی تاکید کرد: «در واقع، ایران در عرصه نظامی به معنای کلاسیک و متعارف آن ضربه‌‌‌ای نخورده است که ضرورت داشته باشد با یک واکنش نظامی، جبران کند.این بدان معناست که شکل و ماهیت پاسخ ایران نیز باید اطلاعاتی و امنیتی باشد و به جای نیروهای مسلح، نهادهای اطلاعاتی باید به دنبال پاسخ باشند.» وی افزود: «در این مدل پاسخ، امور به شکل محرمانه پیش می‌‌‌رود و در نهایت آنچه که دیده می‌شود، نتیجه و اقدام کار است که نهاد اطلاعاتی می‌تواند مسوولیت آن را بپذیرد، یا سکوت یا انکار کند.»غلامی در نهایت گفت: «پاسخ نظامی به اقدام اسرائیل پاسخ متناسب نیست. ایران در فروردین ماه موفق شد توان بازدارندگی خود را در مقابل اسرائیل تقویت کند.»